Aktualności

Obchody Powstania Wielkopolskiego w Gostyniu

Powstanie wielkopolskie wybuchło w Poznaniu 27 grudnia 1918 roku i trwało formalnie do 16 lutego 1919 roku, to jest do dnia kiedy podpisano zawieszenie broni w Trewirze. Faktycznie jednak walki o różnej sile i charakterze trwały nadal. Wielkopolanie spoza stolicy Wielkopolski przyłączali się doń w różnym momencie. Przejęcie władzy w mieście i okolicy nie oznaczało równoczesnego przystąpienia regionu do działań powstańczych. Tak było m.in. w Gostyniu i okolicy. W grodzie nad Kanią wszelkie urzędy i strategiczne instytucje znalazły się w polskich rękach w dniu 2 stycznia 1919 roku. Cały zaś powiat oswobodził się do następnego dnia.

Decyzję o zbrojnym przystąpieniu do działań przeciwko Niemcom Powiatowa Rada Ludowa w Gostyniu podjęła podczas obrad trwających w nocy z 6 na 7 stycznia 1919 roku. Powierzyła dowództwo jednostce ochotników z Gostynia i okolicy jedynemu przebywającemu tu wówczas oficerowi por. Bernardowi Śliwińskiemu z Ponieca. Następnego dnia o godz. 10.00 przed budynkiem „Strzelnicy” zebrało się kilkaset osób, z których sformowano oddział powstańczy, liczący ok. 400 osób. Po krótkich uroczystościach batalion ochotników wyruszył pod Poniec, by utworzyć front południowo-zachodni powstania wielkopolskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym bardzo uroczyście obchodzono w Gostyniu każdą rocznicę wymarszu na front. To właśnie uczestnicy tamtych wydarzeń wybrali dzień 6 stycznia jako rocznicę przystąpienia do powstania wielkopolskiego. Święto Trzech Króli było zatem honorowane jako tutejszy początek zwycięskiego powstania. Rocznicę powstania obchodzono aż do 1939 roku.
Po II wojnie światowej nastał ciężki okres dla weteranów Powstania. Władze Polski Ludowej oceniały je negatywnie jako ruch nacjonalistyczny. Dopiero przemiany Polskiego Października spowodowały, że Powstaniu zaczęto przywracać należną rangę. Świadczyło o tym ustanowienie w 1957 roku Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego. Odrodziły się tradycje powstańcze, organizowano rocznicowe obchody, odsłaniano nowe pomniki i tablice pamiątkowe.
Niestety, nie mamy przekazów, co działo się wówczas w Gostyniu. Wiadomym jest, że ostatnią publiczną wizytę pierwszy dowódca powstania, gen. Stanisław Taczak złożył w Gostyniu. Przybył on tutaj na zaproszenie miejscowych kombatantów w styczniu 1959 roku. Kolejnym przekazem o obchodach powstania wielkopolskiego w Gostyniu jest rok 1971. Wówczas to członkowie ówczesnego ZBoWiD postanowili uhonorować powstańców z Gostynia i okolicy stosownym obeliskiem w Parku Miejskim przed „Strzelnicą”. Od tego momentu kolejne rocznice przystąpienia do powstania wielkopolskiego obchodzone są w naszym mieście 7 stycznia – w rocznicę wymarszu na front pod Leszno.
W latach dziewięćdziesiątych historycy, regionaliści i urzędnicy różnych szczebli z całej Wielkopolski toczyli dyskusje na temat – jaki dzień obchodzić jako rocznicę powstania. Padały różne głosy. Część opowiadała się za 27 grudnia, część za 16 lutego. Padały też jeszcze inne propozycje. Trudno było wypracować consensus. Ostatecznie zdecydowano, by powrócić do przedwojennej tradycji, szanując tym samym wolę samych powstańców, i obchodzić lokalne rocznice. I tak, Poznań zawsze będzie czcił 27 grudnia, Gostyń 7 stycznia, a Borek 10 stycznia – rocznicę śmierci pierwszego powstańca z ziemi boreckiej. Za takim rozwiązaniem opowiadają się m.in. Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego, historycy i wielkopolscy urzędnicy z wojewodą i marszałkiem Województwa Wielkopolskiego na czele.

Autor: Robert Czub

Wróć