Aktualności

Kazimierz Krotoski i jego związki ze Starym Gostyniem

Kazimierz Krotoski, właściwie Szkaradek, urodził się 11 sierpnia 1860 roku w Zbąszyniu. Był synem nauczyciela Stanisława Szkaradka i Bronisławy z domu Kasprowicz.  Po ukończeniu gimnazjum w Krotoszynie i studiów w Krakowie, Lipsku i Monachium, w 1887 roku przyjął posadę w szkolnictwie w Galicji, dokąd Wielkopolanie zostali sprowadzeni przez namiestnika Gołuchowskiego w celu spolszczenia uniwersytetów.

Pracował w gimnazjach w Krakowie, Nowym Sączu, Lwowie i Podgórzu. 23 stycznia 1888 roku ożenił się Teklą Sobkowską, siostrą księdza Ludwika Kajetana Sobkowskiego, który w latach 1894-1936 był proboszczem parafii św. Marcina w Starym Gostyniu. Po zawarciu związku małżeńskiego zmienił nazwisko na Krotoski, od Krotoszyna, gdzie wcześniej uczęszczał do gimnazjum. Od 1904 do 1919 roku był dyrektorem gimnazjum w Nowym Targu. W 1919 roku powrócił do Wielkopolski, zamieszkując w Poznaniu. Nazwisko doktora Krotoskiego stało się głośne w całej Polsce, kiedy w 1902 roku wstąpił w polemikę z profesorem Wojciechowskim, który św. Stanisława biskupa piętnował jako zdrajcę, a błogosławionego Wincentego Kadłubka jako pobożnego oszusta. Przywiązanie do rodzinnych stron udokumentował pisząc dzieje Krotoszyna, gdzie mieszkała jego bliższa i dalsza rodzina. „Dzieje miasta Krotoszyna” zostały wydane w 1930 roku nakładem Zarządu Miejskiego w Krotoszynie.

To nie jego jedyne dzieło o tematyce Wielkopolski. Wraz ze szwagrem, księdzem Ludwikiem Sobkowskim, napisali dzieło pt.„Stary Gostyń” – monografię wsi wielkopolskiej, uwieńczonej pierwszą nagrodą w konkursie im. Andrzeja Żółtowskiego z Popówka z okazji 70-lecia Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Dzieło zadedykowali kardynałowi Augustowi Hlondowi, Prymasowi Polski. Praca ze względu na brak środków 10 lat przeleżała w rękopisie, dopiero staraniem przewodniczącego Komisji Historycznej Towarzystwa Przyjaciół Nauk doktora Skałkowskiego, profesora Uniwersytetu Poznańskiego, przekazano z wymienionego towarzystwa do Towarzystwa Miłośników Historii w Poznaniu, które podjęło się przygotowania książki do druku. Pozyskani subwencje od Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (300 zł), Wojewódzkiej Rady Kultury w Poznaniu (300 zł), rodziny Krotoskich z Poznania (200 zł) i Wydziału Powiatowego w Gostyniu (100 zł). Ponadto Kazimierz Krotoski był autorem podręczników szkolnych i wielu artykułów o Podtatrzu. Uznawany był za cenionego historyka i publicystę.

Jego żona Tekla z Sobkowskich Krotoska zmarła 25 sierpnia 1935 roku, jej pogrzeb odbył się 23 sierpnia w Starym Gostyniu. Kazimierz Krotoski zmarł dwa lata po żonie, 15 lutego 1937 roku w Poznaniu. Pogrzeb 18 lutego rozpoczął się od mszy żałobnej w kościele Przemienienia Pańskiego w Poznaniu, potem trumnę przewieziono do Starego Gostynia i złożono w rodzinnym grobowcu.


Profesor Stanisław Helsztyński (właściwie Skorupka) tak 1 września 1937 roku na łamach „Kroniki Gostyńskiej” wspomina doktora Kazimierza Krotoskiego: W mojej pamięci pozostanie Zmarły jako coroczny podczas wakacyj gość na probostwie w St. Gostyniu, jako krajoznawca, wycieczkowicz i – w ostatnich latach – serdeczny przyjaciel wtajemniczający mnie w swój warsztat pracy i myśli. Przez przeszło trzydzieści lat życie moje było w pewnym stopniu związane z tym wybitnym pedagogiem, dyr. Gimnazjum w Nowy Targu, działaczem politycznym i autorem szeregu prac z dziejów Polski. Pamiętam, pierwszy raz ujrzałem go któregoś dnia tuż po r. 1901 udającego się z szwagrem swoim, ks. prob. doktorem Sobkowskim i w licznym towarzystwie innych osób do Siemowa, w odwiedziny do żyjącego jeszcze wówczas ks. kan. Jakuba Krygiera. Grono wycieczkowiczów rozmawiało głośno, śmiało się i podziwiało widok lesistych okolic Kosowa nad Obrą. Byłem małym wiejskim chłopcem zostawionym na straży domu, gdy wszyscy inni pracowali w polu. Nikt z przechodzących nie wyczytał głębokiej ciekawości z moich oczu, nie odczuł podziwu, z jakim na nich patrzyłem.

Info: Maciej Gaszek & Mariusz Sobecki (GaSo)

Wróć