Aktualności

Jak zabierano Grzymisławskim tartak

Można śmiało stwierdzić, że ród Grzymisławskich w Gostyniu od zawsze związany był z przemysłem drzewno-stolarskim. W Archiwum Państwowym w Lesznie, we wspomnieniach mieszkańców, zapiskach, artykułach w lokalnej prasie z początku XX wieku, można natrafić na wiele informacji dotyczących zakładu kołodziejskiego, stolarskiego, tartaku czy fabryki mebli  Grzymisławskich.

Jan Grzymisławski na początku XX wieku był właścicielem warsztatu stolarskiego przy ulicy Poznańskiej. Antoni, a po jego śmierci Franciszek, a następnie Brunon prowadzili zakład kołodziejski przy ulicy 3 Maja 4 (obecnie to ulica Wrocławska). Jan po rozbudowaniu stolarni przeniósł zakład na ulicę Św. Ducha (obecnie ulica 1 Maja), a po zakończeniu I wojny światowej odkupił od Niemca Gustawa Bacha tartak przy ulicy Starogostyńskiej. Tam uruchomił ponadto produkcję mebli i trumien. Jan zmarł w 1929 roku, a prowadzeniem firmy zajęła się żona Klementyna w raz z synami Zbigniewem i Antonim. W 1936 roku rodzina Grzymisławskich wybudowała dom przy ulicy Szerokiej (obecnie Wiosny Ludów). Po wybuchu II wojny światowej Grzymisławskich wysiedlono do Warszawy, tartak i fabrykę mebli przejął Niemiec Riesel, a dom przy ulicy Szerokiej stał się siedzibą NSDAP (Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników (niem. Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei), w latach 1933–1945 sprawowała w Niemczech totalitarną władzę). Po Powstaniu Warszawskim Klementyna Grzymisławska została wywieziona do Częstochowy, Maria – do Rzeszy, a Antoni, Ludwik i Zbigniew zdołali uciec w Łowiczu z transportu wywożącego z Warszawy uczestników powstania. Po zakończeniu II wojny światowej Grzymisławscy powrócili do Gostynia, w ich rodzinnym domu miała jeszcze przez krótki czas swoją siedzibę Radzicka Komenda Wojskowa, po opuszczeniu przez Rosjan Gostynia, rodzina odzyskała dom.

W 1945 roku przedsiębiorstwo powróciło do prawowitych właścicieli i kontynuowało działalność do lat 5O. XX wieku. Potem tartak i fabrykę mebli upaństwowiono, firma weszła w skład GZPT (Gostyńskie Zakłady Przemysłu Terenowego). Wówczas gostynianie wymyślili nowy skrót do GZPT, który brzmiał tak: „Grzymisławskim Zabrało Państwo Tartak”. Po likwidacji GZPT utworzono popularne "psiudy", czyli Zakład Produkcji Sprzętu i Urządzeń Drobiarskich (ZPSiUD), a następnie Fabrykę Urządzeń Technicznych Agraria.
Poniżej prezentujemy zdjęcia Tartaku i Fabryki Mebli Jana Grzymisławskiego z okresu międzywojennego oraz z czasów II wojny światowej, kiedy to właścicielm był niemiecki przedsiębiorca Franz Riesel.

Opracowano na podstawie wspomnień Dobromiry Grzymisławskiej i rodziny, dokumentów Archiwum Państwowego w Lesznie i lokalnej prasy: Orędownika Gostyńskiego i Gostyner Kreisblatt.

Info: Maciej Gaszek & Mariusz Sobecki (GaSo)

 

Wróć